Fai case unha década, alá polo 2007, o que isto escribe gañábase a vida como técnico en Turismo de Santiago. Por esa data, un grupo de xente no que tiven a fortuna de participar, púxose a traballar para que un proxecto como o Fórum Gastronómico tivese unha “parada” en Galicia. Bo, máis ben en Santiago, cuxo concello era o meu empleador e ,ademais, é a cidade na que nacín fai xa moitas moitas lúas –e deixámolo aí, si parécelles ben–. Desde aquelas reunións e proxectos, xamais puiden imaxinar que todo o proxecto e o que o rodea ía chegar a ser o que é. Nin en soños podería imaxinar que os eventos dar como sucederon.
Fai oito anos xa, Santiago de Compostela non era un destino gastronómico, nin un territorio de referencia para gourmets. O perfil da cidade axustábase máis ao de destino turístico no que os visitantes valoraban positivamente a oferta culinaria, si, pero non porque a oferta específica fose realmente propia, senón que estaba asociada ao concepto máis amplo e difuso de “gastronomía galega“. A cidade non contaba con produtos propios, non é berce de ningunha denominación de orixe. Non era un sitio de referencia para a cultura enogastronómica. Para poñer algo de contexto á situación que explico: no plan estratéxico de Turismo vigente entre 2002 e 2005 o turismo gastronómico non estaba incluído no portfolio de produtos turísticos da cidade.
Tivo que saír un señor como Ferrán Adriá ara que podamos dicir: “¡Como cambiou o conto en tan pouco tempo, a que si?!”
Coa situación previa que lles acabo de contar; cunha situación na que se partía “contra vento e marea”, sen presuposto pero cheos de moi boas intencións, un grupo de tolos que andabamos por alí tivemos a visión de crear un evento internacional que puxese en valor á cidade no campo da gastronomía de elite. Un evento profesional que supuxese unha gran acción de city marketing para situar a Santiago de Compostela no mapa dos destinos gastronómicos.
Fose a casualidade ou “foi Deus” como cantaba Amália Rodrigues, a verdade é que o primeiro fórum foi un latigazo para a cidade, que se puxo a chaquetilla, o gorro e acendeu as hornillas dos fogones que cociñaron un destino de turismo gastronómico en condicións. Ao longo destes anos xurdiron verdadeiros talentos da cociña que abriron grandes restaurantes na cidade: aí están os excelsos Abastos 2.0, Curro dá Parra, o talento de Lucía Freitas na Tafona, o inigualable Pedro Roca co seu restaurante de Galeras, o Mercadito e outros tantos que non inclúo por cuestión de espazo. Espero que me perdoen pero desde aquí proclamamos o seu inmenso don para facer desta vida algo máis especial grazas aos pratos que elaboran.
Non só foi a maestría na cociña a que se espertou: unha necesaria masa crítica de gourmets, gastrobloggers, foodies e afeccionados á boa mesa en xeral que foron o soporte e o entusiasmo do fórum. Sen eles, ningunha das accións que se emprenderon como parte da nova estratexia de destino baseada no turismo gastronómico houbese ter a repercusión que tivo. Falamos de “Santiago Repetirás“, unha campaña de desestacionalización baseada na gastronomía; o “Santiago[é]Tapas” que levou a outro nivel a humilde e compostelana tapa, o “Sabores de Paixón” que deu outro xiro á Semana Santa…e tantas outras ideas que se quedaron no tintero. A creatividade non foi nunca un problema. Iso si, sen menoscabo a tantas e tan boas accións, o impulso que logrou o Fórum Gastronómico é doutro tamaño.
Agora, que xa se celebraron cinco forums en Galicia, os dous últimos na Coruña, manteño que non hai outra cita tan forte para promocionar a Galicia como destino gastronómico. Pese a quen lles pese, malia que moitos participen pero non patrocinen; paséense pero evíteno para promocionar os seus produtos ou simplemente critíqueno porque si, a verdade é que o Fórum Gastronómico aporta moito máis de que quita, pese aos fallos, críticas e inconvenientes que algúns lle botan encima.
Nunca poderei esquecer ao gran amigo Pep Palau sentando cátedra en Santiago: deu o seu discurso en galego facendo honor ao seu catalanidad sensible a todas as identidades peninsulares para dar relevancia ao que hai en casa: é necesiario dar credibilidade ao territorio, aos seus cocineros, aos seus productores. Sen eles, sen un sector coherente e sen a evidente calidade de todo o que se cultiva, cativa ou pesca nesta bendita comunidade, non habería Fórum de ningunha maneira.
O verdadeiro milagre que obrou Palau foi organizar, sempre ao contraxeito, un evento que promociona a nivel internacional aos cocineros e productores desde casa. Repito: desde casa. É un matiz moi importante. Sacar lustre, lucir galas, promocionarse desde a túa propia comunidade mentres se rompe a inercia centralista ou “cosmopolita” dos catro lugares de sempre é unha acción de promoción importantísima. Este eventó forneceu novos contidos a xornalistas, marcou en vermello moitas datas nos calendarios de foodies e achegou á fachada atlántica a moitos que ata entón só concibían algo así nas consabidas capitais.
E si non queren crerme, vaian e pregunten a Pepe Solla, Ollero, Domínguez, Freitas, Yayo Daporta, Sotelo, Cannas e tantos outros mestres dos fogones de Galicia que é o que senten cando comparten programa e protagonismo con chefs do prestixio de Yamamoto, Paniego, Fukumoto, Rezepi, Morán ou Guerreiro. Cabo preguntarse si o protagonismo que alcanzaron os chefs de Galicia en citas como Madrid Fusión fose tanto si non houbese un par de cataláns que lles desen tanto lustre e credibilidade nas palestras.
Queren saber que tal foi a edición de 2015? Pois desde un punto de vista persoal, escribo que pasei tres días marabillosos na Coruña. Acompañei a aquelas empresas que, da nosa man, creron en que hai que arriscar para que haxa eventos deste tamaño en Galicia. Gocei das parrillas, de atopar a vellos amigos, de ver como algúns conciudadanos compostelanos botábanse as mans á cabeza ou poñían a súa mellor cara de poker ao contemplar este evento a sesenta e cinco quilómetros da capital. Si, unha parte de min gozou ao contemplar algunhas envexas e arrepentimientos, ou de reencontrar con críticos sempiternos que, iso si, non se perden nin unha edición. Ata para falar mal hai que documentarse e iso un apréciao.
Estou orgulloso de estar nun evento no que a accesibilidad é un valor fundamental: este ano contouse con tradutoras de Lingua de Signos e non houbo chanzos nin outros obstáculos no recinto. Comprobei que os cocineros son as novas rock stars dos nosos días e que moven a cantidade de mozos e mozas que aspiran a ser grandes da cociña algún día. Foi incrible comprobar como cada pequeno recuncho do noso marabilloso país estase esforzando por dar unha nova cara e reivindicar o seu valor e o seu atractivo, aínda que se parta dunha situación con algo de desventaja. E, porqué non dicilo, alegroume ver a un presidente da Xunta por primeira vez en cinco edicións.
Pero o mellor, a cifra de asistentes: 23.000 persoas que deixaron a súa pegada no Fórum Gastronómico porque ao final, sen eles nada ten sentido.
Porque a realidade é esta: a feira creceu un 40% con respecto á anterior edición, aportou unha novidade que foi un exitazo, como o cook trend e convértese nun evento que non deixa de crecer, e vendo a media de idade dos asistentes, parece ter o futuro asegurado. É agotador? Non o saben ben Afecta ao corpo? Xa lles digo que cultivo unhas canas en grao sumo estilosas É custoso? Por suposto, iso non se pode negar. Pero non cambiaría nin un só día que h dedicado a traballar por este evento e defenderei sempre o seu rentabilidad fronte aos que prefiren mirar cara a outro lado cando falamos de rentabilidad. Quizais algúns prefiran feiras galegas que non furrulan, ás que non vai a xente pero que ten un mellor prezo.
¿Gasto ou investimento? Vostedes elixan.
Sempre estarei co Forum, faga onde se faga . Sempre, para ben ou para mal, nas condicións que sexan. Estarei como testemuña de cargo dunha realidade: que por pouco que fose, aportei o meu esforzo para que Galicia non se perdese un evento así. Quizais nunha sexta edición, ou sétima, ou décima, algúns se acabarán de dar por decatados e recuperaremos os patrocinios perdidos, as colaboracións ausentes ou a presenza comercial necesaria nun evento que o merece. E aproveito para recordar a gratitude debida a Pep&Jaume e a todo o seu equipo, que arriscan na súa marca e negocio para que Galicia non se perda o Fórum.
Oxalá que no futuro non esteamos suxeitos a tantas incertezas poco explicables.
Hai que crerse que somos a envexa de moitos outros destinos aos que xa lles gustaría facer algo así nos seus territorios, que este evento intentárono facer moitos e quedáronse polo camiño. O Fórum segue e con moita saúde.
Corresponde a outros escribir a crónica do Forum 2015, sobre o que viron, degustaron e experimentaron. O que aquí escribe recoñece que eles son máis expertos e que el só pode aportar a súa visión, que comparte humildemente con todos vostedes.
Que a gocen.